Με διορθωτικές παρεμβάσεις, που επιχειρούν να αμβλύνουν τον κίνδυνο ποινικοποίησης της διαφορετικής γνώμης και της ελεύθερης έκφρασης, αλλά χωρίς να τον εξοβελίζουν, πέρασε τελικά από το υπουργικό συμβούλιο το νομοσχέδιο για την καταπολέμηση του ρατσισμού και της ξενοφοβίας.
Ο αμφιλεγόμενος όρος «εχθροπάθεια» απαλείφθηκε από τις νέες διατάξεις και αντικαταστάθηκε με το «μίσος», που θεωρείται, όπως αναφέρεται, πιο «εύληπτη έννοια». Ετσι, από εδώ και στο εξής είναι ποινικό αδίκημα η δημόσια υποκίνηση βίας ή μίσους, κατά τρόπο που μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη δημόσια τάξη ή η πράξη ενέχει απειλή για τη ζωή, την ελευθερία ή τη σωματική ακεραιότητα των προσώπων. Τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον 6 μηνών έως 3 ετών και χρηματική ποινή 3.000-10.000 ευρώ.
Τι θεωρείται δημόσια υποκίνηση; Οποιος με πρόθεση, δημόσια είτε προφορικά είτε διά του Τύπου, ή μέσω του Διαδικτύου ή με οποιοδήποτε άλλο μέσο ή τρόπο, παροτρύνει, προκαλεί ή διεγείρει σε βιαιοπραγίες ή μίσος κατά ομάδας προσώπων ή προσώπου, που προσδιορίζονται με βάση τη φυλή, το χρώμα, τη θρησκεία, την εθνική ή εθνοτική καταγωγή ή το σεξουαλικό προσανατολισμό.
Αν οι παραπάνω πράξεις είχαν ως αποτέλεσμα την τέλεση εγκλήματος, επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον 1 έτους και χρηματική ποινή 6.000-20.000 ευρώ.
Η σύσταση και η συμμετοχή σε ρατσιστική ομάδα, που επιδιώκει συστηματικά την τέλεση των παραπάνω πράξεων, τιμωρείται με φυλάκιση 2 ετών.
Προβλέπεται επίσης η ποινικοποίηση των ρατσιστικών συμπεριφορών (φυλάκιση έως 3 χρόνια και χρηματική ποινή 3.000-10.000 ευρώ), που εκδηλώνονται με αφορμή τον δημόσιο εγκωμιασμό ή την άρνηση ή την εκμηδένιση της σημασίας των εγκλημάτων γενοκτονίας, των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας και των εγκλημάτων πολέμου, με τρόπο που μπορεί να διεγείρει σε βιαιοπραγίες ή μίσος κατά ομάδας ή μέλους της.
Περί ελευθερίας έκφρασης
Προς άρση των αιτιάσεων ότι υπονομεύεται το δικαίωμα της έκφρασης, στην αιτιολογική έκθεση αναφέρεται ότι «η ποινική απαξία των συγκεκριμένων συμπεριφορών συνίσταται στην κακόβουλη άρνηση ή εκμηδένιση ιστορικών γεγονότων, με τρόπο που να θίγεται η δημόσια τάξη. Σε καμία περίπτωση δεν επιδιώκεται η απαγόρευση ή η ιδεολογική χειραγώγηση της επιστημονικής έρευνας. Γι' αυτό και οι πράξεις τιμωρούνται μόνον εφόσον έχουν διαπιστωθεί ή αναγνωριστεί ως εγκλήματα με αμετάκλητη απόφαση ελληνικού ή διεθνούς δικαστηρίου ή με απόφαση της Βουλής.
Στο πλαίσιο αυτό, προστέθηκε νέα διάταξη, η οποία ορίζει «το σκοπό του νομοθετήματος, που είναι η καταπολέμηση των ιδιαίτερα σοβαρών εκδηλώσεων ρατσισμού και ξενοφοβίας, χωρίς, όμως, να θίγει θεμελιώδη ατομικά δικαιώματα, όπως η ελευθερία της έκφρασης, η ελευθερία του Τύπου και η ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι».
Με άλλες διατάξεις επιβάλλονται αυστηρές διοικητικές κυρώσεις σε βάρος νομικών προσώπων, που εμπλέκονται σε αδικήματα ρατσισμού και ξενοφοβίας, από τον υπουργό Δικαιοσύνης, ύστερα από γνώμη της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Το πρόστιμο που προβλέπεται είναι από 15.000-300.000 ευρώ, ενώ σε περίπτωση υποτροπής μπορεί να επιβληθεί ανάκληση ή αναστολή της άδειας λειτουργίας για 1-6 μήνες ή απαγόρευση άσκησης της επιχειρηματικής δραστηριότητας, καθώς και αποκλεισμός από δημόσιες επιδοτήσεις ή αναθέσεις έργων.
Για τη διάπραξη ρατσιστικού αδικήματος από ραδιοφωνικό ή τηλεοπτικό μέσο, αρμόδιο για την επιβολή διοικητικών κυρώσεων είναι το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης.
