Τετάρτη 29 Ιανουαρίου 2014

Η Ελλάδα υιοθετεί τον Κανονισμό Ρώμη ΙΙΙ για τα διαζύγια

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε την απόφαση της Ελλάδας, μέσω του Υπουργού Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κ. Χαράλαμπου Αθανασίου, να υιοθετήσει, όπως έχουν ήδη κάνει άλλα 15 κράτη-μέλη, τους κανόνες της ΕΕ που δίνουν τη δυνατότητα στα διεθνή ζευγάρια να επιλέγουν ποιας χώρας η νομοθεσία θα εφαρμόζεται σε περίπτωση διαζυγίου ή δικαστικού χωρισμού τους. Έτσι η Ελλάδα καθίσταται το 16ο κράτος-μέλος της ΕΕ, το οποίο εντάσσεται στην ενισχυμένη συνεργασία ως προς τον Κανονισμό 1259/2010 για το εφαρμοστέο δίκαιο στο διαζύγιο και το δικαστικό χωρισμό («Ρώμη ΙΙΙ»).

Με τον Κανονισμό Ρώμη ΙΙΙ καθιερώνεται, μέσω της λεγόμενης αρχής της αυτονομίας της βούλησης, η ευχέρεια των συζύγων να επιλέξουν το εφαρμοστέο δίκαιο που θα διέπει τη λύση του γάμου. Ωστόσο, η δυνατότητα επιλογής του εφαρμοστέου δικαίου που καθιερώνει ο Κανονισμός Ρώμη ΙΙΙ είναι περιορισμένη, υπό την έννοια ότι μπορεί να γίνει μόνον μεταξύ συγκεκριμένων δικαίων που κατά τεκμήριο εμφανίζουν σύνδεσμο με τη σχέση. Επίσης, ο Κανονισμός προβλέπει το δίκαιο που θα εφαρμοστεί ελλείψει ανάλογης επιλογής. Έτσι, σε περίπτωση που το ζευγάρι δεν μπορεί να συμφωνήσει, οι δικαστές θα έχουν στη διάθεσή τους κοινή μέθοδο για να αποφασίζουν ποιας χώρας η νομοθεσία πρέπει να εφαρμοστεί.

Σε σχέση με τα συνδετικά στοιχεία, ο Κανονισμός 1259/2010 δίδει σαφώς την πρωτοκαθεδρία στην έννοια της συνήθους διαμονής εις βάρος της ιθαγένειας, τόσο για τον καθορισμό των δικαίων, μεταξύ των οποίων μπορούν να επιλέξουν τα μέρη όσο και τον προσδιορισμό του εφαρμοστέου δικαίου ελλείψει επιλογής των μερών. Στα πλεονεκτήματα του Κανονισμού 1259/2010 συγκαταλέγονται, εκτός από την ενοποίηση των κανόνων δικαίου, η καταπολέμηση της άγρας δικαστηρίου (forum shopping) και η πρόσθετη βεβαιότητα δικαίου που επιτυγχάνεται μέσω της επιλογής εφαρμοστέου δικαίου από τα μέρη.

Ο Κανονισμός 1259/2010 δεν έχει επιπτώσεις στους εθνικούς νόμους περί διαζυγίου ή γάμου, ούτε προβλέπει την υιοθέτηση κανόνων που επηρεάζουν ουσιαστικά το οικογενειακό δίκαιο των κρατών-μελών. Αξίζει να σημειωθεί ότι καταλείπεται στην ελληνική νομοθεσία η κρίση περί του κύρους του γάμου. Επομένως, σε περίπτωση που ένας γάμος κατά το ελληνικό δίκαιο είναι ανυπόστατος, τα ελληνικά δικαστήρια δεν θα αποδέχονται αίτημα εφαρμογής των διατάξεων του Κανονισμού Ρώμη ΙΙΙ.