Δικαίωμα πρόσβασης σε διοικητικά έγγραφα – Ερωτήσεις και απαντήσεις

• Ποιός έχει δικαίωμα πρόσβασης σε διοικητικά έγγραφα;

Κάθε ενδιαφερόμενος έχει το δικαίωμα, ύστερα από γραπτή αίτησή του, να λαμβάνει γνώση των διοικητικών εγγράφων. (Άρθρο 5 παρ. 1 Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας). 

Για την πρόσβαση στα εν λόγω έγγραφα απαιτείται, από το νόμο, συνδρομή ευλόγου ενδιαφέροντος από τον διοικούμενο, έννοια ευρύτερη από αυτήν του εννόμου συμφέροντος. 

Κατά πάγια νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας «ως εύλογο ενδιαφέρον δεν νοείται το ενδιαφέρον κάθε πολίτου για την εύρυθμη άσκηση των γενικών καθηκόντων της υπηρεσίας και την τήρηση των νόμων, αλλά εκείνο το οποίο προκύπτει, κατά τρόπο αντικειμενικό, από την ύπαρξη μιας συγκεκριμένης, προσωπικής εννόμου σχέσεως συνδεομένης με το περιεχόμενο των διοικητικών στοιχείων στα οποία ζητείται η πρόσβαση» (βλ. ενδεικτικά ΣτΕ 1214/2000, 205/2000, 841/1997).

Σε κάθε περίπτωση δεν αρκεί στην αίτηση η αόριστη επίκληση ότι θα γίνει νόμιμη χρήση των αιτουμένων στοιχείων χωρίς αναφορά ειδικότερου λόγου που θα θεμελίωνε αντίστοιχα έννομο συμφέρον (ΟΛ. Ν.Σ.Κ. 63/2008, 589/2005 με παραπομπές και σε άλλες γνωμοδοτήσεις)». Σύμφωνα με την αριθ. 189/2015 γνωμοδότηση του Β' Τμήματος Διακοπών του Ν.Σ.Κ. «Κατά το στάδιο εφαρμογής του άρθρου 5 του ΚΔΔιαδ, είναι προφανές ότι ο αιτών πρόσβαση σε έγγραφα που τον αφορούν είναι «ενδιαφερόμενος» κατά την έννοια της διάταξη αυτής, δηλαδή τεκμαίρεται ότι έχει εύλογα προς τούτο ενδιαφέρον. Για τα λοιπά έγγραφα τα οποία δεν τον αφορούν, η θεμελίωση του δικαιώματος πρόσβασης σε αυτά προϋποθέτει την ύπαρξη συγκεκριμένης προσωπικής, έστω χαλαρής, σχέσης του αιτούντος ή ορισμένη ιδιότητα αυτού που τον συνδέει με τα αιτούμενα δημόσια έγγραφα ή τα ιδιωτικά έγγραφα που αποτέλεσαν τη βάση έκδοσης της διοικητικής πράξης ή διαμόρφωσαν τη διοικητική διαδικασία ή), προκειμένου για ιδιωτικά έγγραφα, το ειδικό έννομο συμφέρον του και τη συνάφεια αυτών με υπόθεση του που έχει διεκπεραιωθεί ή εκκρεμεί στις δημόσιες υπηρεσίες (Γνωμ. ΝΣΚ 197/2010). Σε αντίθετη περίπτωση, δεν γεννάται υποχρέωση της διοίκησης για τη χορήγηση των αιτουμένων στοιχείων (Γνωμ. ΝΣΚ 312/2013, 256/2011 ατομ.)

• Ποιά είναι διοικητικά έγγραφα;

Ως διοικητικά έγγραφα νοούνται όσα συντάσσονται από τις δημόσιες υπηρεσίες, όπως ενδειτικά εκθέσεις, μελέτες, πρακτικά, στατιστικά στοιχεία, εγκύκλιες οδηγίες, απαντήσεις της Διοίκησης, γνωμοδοτήσεις και αποφάσεις.

(Άρθρο 5 παρ. 1 Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας)

• Υπάρχουν εξαιρέσεις στο δικαίωμα πρόσβασης;

Το κατά τις προηγούμενες παραγράφους δικαίωμα δεν υφίσταται στις περιπτώσεις που το έγγραφο αφορά την ιδιωτική η οικογενειακή ζωή τρίτου ήταν παραβλάπτεται απόρρητο το οποίο προβλέπεται από ειδικές διατάξεις. Η αρμόδια διοικητική αρχή μπορεί να αρνηθεί την ικανοποίηση του δικαιώματος τούτου αν το έγγραφο αναφέρεται στις συζητήσεις του Υπουργικού Συμβουλίου, ή αν η ικανοποίηση του δικαιώματος αυτού είναι δυνατόν να δυσχεράνει ουσιωδώς την έρευνα δικαστικών, διοικητικών, αστυνομικών ή στρατιωτικών αρχών σχετικώς με την τέλεση εγκλήματος ή διοικητικής παράβασης.

Η άσκηση του κατά τις παρ. 1 και 2 δικαιώματος γίνεται με την επιφύλαξη της ύπαρξης τυχόν δικαιωμάτων πνευματικής η βιομηχανικής ιδιοκτησίας.

(Άρθρο 5 παρ. 3 και 5 Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας)

• Πώς ασκείται το δικαίωμα πρόσβασης στα διοικητικά έγγραφα;

Το δικαίωμα των παρ. 1 και 2 ασκείται: α) με μελέτη του εγγράφου στο κατάστημα της υπηρεσίας, ή β) με χορήγηση αντιγράφου, εκτός αν η αναπαραγωγή τούτου μπορεί να βλάψει το πρωτότυπο. Η σχετική δαπάνη αναπαραγωγής βαρύνει τον αιτούντα, εκτός αν ο νόμος ορίζει διαφορετικά. Αν πρόκειται πληροφορίες ιατρικού χαρακτήρα, αυτές γνωστοποιούνται στον αιτούντα με τη βοήθεια γιατρού, ο οποίος ορίζεται για το σκοπό αυτόν.

(Άρθρο 5 παρ. 4 Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας)

• Ποιά είναι η προθεσμία για τη χορήγηση εγγράφων από τη Διοίκηση;

Η χρονική προθεσμία για τη χορήγηση εγγράφων κατά τις παραγράφους 1 και 2 ή την αιτιολογημένη απόρριψη της σχετικής αίτησης του πoλίτη είναι είκοσι (20) ημέρες. (Άρθρο 5 παρ. 6 Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας)

• Υπάρχει άλλος τρόπος χορήγησης των διοικητικών εγγραφών, αν δεν απαντήσει η Διοίκηση εντός των 20 ημερών ή αρνηθεί τη χορήγησή τους;

Ο εισαγγελέας πρωτοδικών παραγγέλλει (εισαγγελική παραγγελία) στις υπηρεσίες του Δημοσίου, των Ν.Π.Δ.Δ. και των λοιπών φορέων γενικής κυβέρνησης του άρθρου 14 του ν. 4270/2014, καθώς και στις επιχειρήσεις του ευρύτερου δημόσιου τομέα, αν έχει προηγηθεί αποδεδειγμένη με έγγραφα άρνηση παράδοσης ή χορήγησής τους, να παραδώσουν έγγραφα ή να χορηγήσουν αντίγραφά τους, όταν το ζητήσουν νομικά ή φυσικά πρόσωπα που έχουν δικαίωμα ή έννομο συμφέρον, εκτός αν πρόκειται για έγγραφα από αυτά που αναφέρονται στο άρθρο 263 του ΚΠΔ.

(Άρθρο 29 παρ. 4 του ν. 4938/2022: Κώδικας Οργανισμού Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών)

Για περισσότερες πληροφορίες και για οποιαδήποτε διευκρίνιση απευθυνθείτε στο Δικηγορικό μας Γραφείο στο τηλέφωνο: 2103000748 και στο email: drososlaw@gmail.com.

Προσκόμιση σε Δικαστήριο μηνυμάτων στο messenger - Πότε δεν παραβιάζονται οι διατάξεις για τα προσωπικά δεδομένα

Στη συγκεκριμένη περίπτωση κρίθηκε ότι δεν παραβιάζονται οι διατάξεις για την προστασία προσωπικών δεδομένων με την προσκόμιση στο δικαστήριο μηνυμάτων στο messenger από εργαζόμενο για την απόδειξη της Αγωγής του κατά της εργοδότριας εταιρείας του, αφού είχε εξαντλήσει κάθε άλλο πρόσφορο μέσο.

Σύμφωνα με το άρθρο 38 του ν. 4624/2019 περί προστασίας προσωπικών δεδομένων ορίζεται ότι:

Ποινικές κυρώσεις

1. Όποιος, χωρίς δικαίωμα: α) επεμβαίνει με οποιονδήποτε τρόπο σε σύστημα αρχειοθέτησης δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, και με την πράξη του αυτή λαμβάνει γνώση των δεδομένων αυτών· β) τα αντιγράφει, αφαιρεί, αλλοιώνει, βλάπτει, συλλέγει, καταχωρεί, οργανώνει, διαρθρώνει, αποθηκεύει, προσαρμόζει, μεταβάλλει, ανακτά, αναζητεί πληροφορίες, συσχετίζει, συνδυάζει, περιορίζει, διαγράφει, καταστρέφει, τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι ενός (1) έτους, εάν η πράξη δεν τιμωρείται βαρύτερα με άλλη διάταξη.

 2. Όποιος χρησιμοποιεί, μεταδίδει, διαδίδει, κοινολογεί με διαβίβαση, διαθέτει, ανακοινώνει ή καθιστά προσιτά σε μη δικαιούμενα πρόσωπα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, τα οποία απέκτησε σύμφωνα με την περίπτωση α της παραγράφου 1 ή επιτρέπει σε μη δικαιούμενα πρόσωπα να λάβουν γνώση των δεδομένων αυτών, τιμωρείται με φυλάκιση, εάν η πράξη δεν τιμωρείται βαρύτερα με άλλη διάταξη. (...)

Ειδικότερα, το Εφετείο Θεσσαλονίκης κατέληξε στα εξής σχετικά για την εφαρμογή του άρθρου 38 του ν. 4624/2019, αφού ανάλυσε τις προϋποθέσεις εφαρμογής της διάταξης αυτής:

«…Όπως δε έχει κρίνει κατ’ επανάληψη η Αρχή Προστασίας Δεδομένων (8/2005, 9/2005 και 57/2009) η χρήση ενώπιον Δικαστηρίου προσωπικών δεδομένων που έχουν συλλεγεί χωρίς προηγούμενη συναίνεση του ενδιαφερομένου είναι θεμιτή, αν ο επιδιωκόμενος σκοπός της προάσπισης των δικαιωμάτων δεν απορεί να επιτευχθεί με άλλα ηπιότερα μέσα (Ολ. ΑΠ 1/2017, ΑΠ 79/2020, ΑΠ 813/2020 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). 

Εν προκειμένω, η εκ μέρους του κατηγορούμενου προσκόμιση ενώπιον του Πρωτοδικείου .... των επίμαχων εκτυπώσεων των μηνυμάτων messenger της πολιτικώς ενάγουσας , αποτελούσε επιτρεπτή επεξεργασία , με νομική βάση το έννομο συμφέρον του να ανταποδείξει τους λόγους της έφεσης της εναγομένης, επί των οποίων η πολιτικός ενάγουσα και άλλα επτά πρόσωπα είχαν καταθέσει σε ένορκη βεβαίωσή τους ότι δεν απασχολείτο σε θέση μάγειρα. 

Μάλιστα η προσκόμιση των επίδικων μηνυμάτων έγινε στη β’ συζήτηση της έφεσης της εναγομένης και δη μετά την έκδοση μη οριστικής απόφασης εκ της οποίας αναφάνηκε ότι το δικαστήριο δεν είχε πειστεί από τα έγγραφα και τα αποδεικτικά μέσα που είχε προσκομίσει στον πρώτο βαθμό και στην α’ συζήτηση της έφεσης, δηλαδή αφού είχε εξαντλήσει κάθε άλλο πρόσφορο μέσο. Ο σκοπός δε που επιδίωκε ο κατηγορούμενος, δηλαδή η αντίκρουση των 8 ένορκων βεβαιώσεων δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί με ηπιότερα μέσα (μάρτυρες, έγγραφα) τα οποία ήδη είχε χρησιμοποιήσει στην α συζήτηση της έφεσης. 

Από τα παραπάνω συνάγεται ότι σε απόλυτη ευθυγράμμιση με τις επιταγές της αναλογικότητας ο κατηγορούμενος χρησιμοποίησε το μόνο πρόσφορο αποδεικτικό μέσο που διέθετε για την υπεράσπιση των αγωγικών του αξιώσεων έναντι των ένορκων βεβαιώσεων που κλόνισαν το δευτεροβάθμιο Δικαστήριο. Τα δε προσωπικά δεδομένα της πολιτικός ενάγουσας που εθίγησαν , συνίστανται στην απλή συζήτηση που είχε με τον κατηγορούμενο κατά την οποία επιβεβαίωνε ότι αυτός απασχολήθηκε ως μάγειρας και δεν συνίστανται σε προσωπικές πληροφορίες που αφορούσαν την ίδια, την ιδιωτικότητά της, τον ιδιωτικό της βίο ή ευαίσθητα δεδομένα της προσωπικού χαρακτήρα, ούτε θίχθηκαν θεμελιώδεις ελευθερίες αυτής. 

Ως εκ τούτου, τα δικαιώματα της πολιτικός ενάγουσας δεν υπερέβαιναν το έννομο συμφέρον του κατηγορουμένου να ανταποδείξει τους αγωγικούς του ισχυρισμούς , ώστε να καθιστούσε ανεπίτρεπτη και παράνομη την επίδικη επεξεργασία των δεδομένων που κατείχε ο τελευταίος. (…)».


Το παρόν άρθρο σκοπό έχει να παρουσιάσει ένα απόσπασμα δικαστικής απόφασης ενδεικτικά και δεν αποτελεί, ούτε μπορεί να υποκαταστήσει καθ' οιονδήποτε τρόπο νομική συμβουλή από εξειδικευμένο δικηγόρο σε ζητήματα προστασίας προσωπικών δεδομένων. Για οποιαδήποτε σχετική υπόθεση ή ερώτηση, μπορείτε να επικοινωνήσετε με το Δικηγορικό μας Γραφείο.